İşlemci

CPU: Central Processing Unit: Merkezi İşlem birimi

İşlemciler bilgisayarların beynidir. Bilgileri bilgisayarın belleğinden alıp işledikten sonra tekrar belleğe yazar. Her işlem çevrim olarak nitelendirilir. Bir saniyede gerçekleşen çevrim sayısı işlemcinin hızını belirtir. İşlemciler yükselen sistem frekanslarına bağlı olarak daha çok veriyi aynı anda işleyebiliyorlar. Belirli kapasitedeki verinin işlenebilmesi için veri akışı geniş olmalıdır. İşlemci çok hızlı olsa bile yeteri kadar veriyle beslenmediği sürece performansı düşer. Çok geniş veri akışına sahip bir sistem, gelen verilerin tümünü aynı anda işleyemezse yine performans düşecektir. Pentium 4 işlemcisi her bir döngü başına 4 veri paketi işleyebilmektedir. 400MHz FSB li P4 işlemcinin veri işleme hızı saniyede 3,2 GB dır. 533MHz FSB'li P4 ün ki ise saniyede 4,2GB'dır. 800MHz FSB'de ise saniyede veri işleme hızı 6,4GB'dır. AMD işlemci ise kuzey köprüsünü işlemcinin içine yerleştirip HyperTransport arayüzünü kullanarak işlemci çekirdeğini, bellek denetçisini ve ön belleğin veri akışını tek elden yapabilmektedir.
Çalıştırılan uygulamaların verileri, önbellekte depolanır. Bu verilere tekrar ulaşılması gerektiğinde işlemci verileri ana belleğe göre çok daha hızlı molan ön bellekten okur. Bilinen ön bellekler L1, L2 ve L3 dür. L3 ön bellekli işlemci yoğun veri akışı olan durumlarda kendini gösterir. Xeon işlemcileri de L3 önbellek kullanmaktadırlar. L2 önbelleği yükseltilse bile FSB yükseltilmedikçe işlemcide kayda değer bir performans artışı olmuyor.

Günümüz teknolojisinde tek işlemciden iki işlemci performansı alabilmek artık mümkün hale geldi. Hyper Threading ile tek bir işlemci sistemde iki işlemci varmışcasına çalıştırılır. Sistemdeki tek fiziksel işlemci iki adet mantıksal işlemci olarak tanımlanıyor ve işleme hazırlanıyor. İşletim sistemi, önce bir numaralı mantıksal işlemciye sonra ikinciye birer thread atıyor. Bu iki thread sistem kaynaklarını paylaşmaya başlıyorlar. Kaynak paylaşımında ise paralel kullanıma müsait donanım birimleri tercih edilir. Performans artışı %30'lara varır.

İşlemci performansını artıran diğer bir gelişme ise 32 bit teknolojisinden 64 bit teknolojisine geçiştir. 16 bitlik bir işlemcide 64 KB bellek adresleme kapasitesine ulaşılıyordu. Günümüzde kullanılan 32 bit işlemciler 4GB'a ulaşabiliyor. 64bit lik bir işlemcide 800MHz e geçilmesiyle 4GB sınırı aşılmıştır ve saniyede 6.4 GB a çıkılmıştır. İşlemcinizin FSB hızını anakarta taktığınızda anlayabilirsiniz. Anakartın BIOS seçeneklerinde görülen işlemci çarpanı (multiplicator), işlemciye özgü bir rakam ve FSB hızı ile çarpıldığında sistem hızı elde edilir.
İşlemci anakarta monte edilmeden önce sıkıştırma kilidi kaldırılmalıdır. Intel işlemcilerde kare şekilli işlemcinin köşesinde eksik bir pin vardır. AMD işlemcilerde ise pin dizilimi farklıdır. İşlemci yerine yerleştirmek için kesinlikle zorlanmamalıdı.